İbrahim Hakkı
1703-1771. Pasinler’de doğdu. İlk eğitimini babasından aldı.
9 yaşındayken babası tarafından Siirt’te yaşayan Kadiri Şeyhi İsmail Fakirullah’ın yanına götürüldü. O yaşlardan itibaren din, bilim ve edebiyatla ilgilenmeye başladı.
Tüm yaşamı boyunca hemen her konuda incelemeler yapıp yazan İbrahim Hakkı, Mısır’dan İstanbul’a dek birçok yeri dolaştı ve araştırmalarını sürdürdü.
İbrahim Hakkı, 1752 yılında İstanbul’dayken dönemin padişahı 1. Mahmut’un özel izniyle saray kütüphanelerinden yararlanarak araştırmaları genişletti.
Astronomi, jeoloji, fizyoloji, psikoloji gibi birçok dalı içeren bilimsel araştırmaları dışında edebiyat çalışmaları ve şiiri de bugüne ulaşan ender kişilerden biri olan İbrahim Hakkı, ağırlıkla divan tarzı olmak üzere birçok türü kullandı.
İbrahim Hakkı, şiirlerini »İlahiname«, öteki düşünce ve araştırmalarını ise »Marifetname« adı altında topladı.
İbrahim Hakkı Erzurum’da öldü ve orada toprağa verildi.
Ayrıca Bursalı, Çorumlu, Edirneli, Erzurumlu, Kalecikli, Kozanlı, Şavşatlı ve Tarsuslu olmak üzere Hakkı/Hakki adlı 7 aşık daha bulunmaktadır.
* * *
Neylerem
Can ellerinden gelmişem fani mekanı neylerem
Ol mülke meylim salmışam ben bu cihanı neylerem
Dünyaya geldim gitmeye tim ile hilm yetmeye
Aşk ile an seyretmeye ben in u anı neylerem
Devr-i zamandan doymuşam kevn ü fesadı koymuşam
Darü1 amanı duymuşam bu sicn-i canı neylerem
Aşkın şarabın içmişem dil gülşenine göçmüşem
Ben varlığımdan geçmişem nam u nişanı neylerem
Aşkı tabibım kılmışam derdinde derman bulmuşam
Ben lübb-i hikmet bilmişem Yunanıyanı neylerem
Taht-i tevekkül bulmuşam mülk-i kanaat bulmuşam
Mahfice sultan olmuşam cah-i ayanı neylerem
Olmuş anınla kalmışam ayn-i hayata dalmışam
Kendim bilip kam almışam vehm ü hayalı neylerem
Gerçi zaman-i devran ile pir etti cismin şan ile
Gönlüm cüvandır can ile pir ü cüvanı neylerem
Yarı bana bes görmüşem ağyarı dilden sürmüşem
Ünsiyle tenha durmuşam ben ins ü canı neylerem
Dilden dile bin tercemanvarken ne söyler bu lisan
Çün can ü dildir hem-zeban nutk ü beyanı neylerem
Hakkı cemii halktan müstağniyem billahi ben
Hallak-i alem varken halk-i zamanı neylerem